Орто Азиядагы Регионалдык экология борбору (РЭЦЦА) тарабынан, Coca-Cola эл-аралык Фондусунун каржылык колдоосу менен пилоттук негизде 2,5 км ички чарбалык каналдар тазалынып, анын ичинен 100 метр канал бетондолуп, 2 жерге шлюз курулду. Бир жарым айга созулган иштер соңуна чыгып канал аркылуу дыйкандарга суу кое берилди. Дыйкан Тотугүл Исманованын айтымында дыйкандарды түйшөлткөн эң көйгөйлүү канал ушул жер болгон.
“Нечен жылдан бери каналдар каралбай, суу жетпей дыйкандар кыйналып келгенбиз. Азыр бул каналды көрүп кубанып жатабыз, арык бар болчу бирок, аны камыш басып жаткан. 200 литр суу кое берсе деле дыйканга жетпей калчы, суу бар, жок эмес, көйгөй каналдарда болуп жаткан. Чүйгө көчүп келгенибизге 20 жыл болду, ал эми жер сатып алып дыйканчылык менен алектенгенибизге 10 жыл болду. Кээде сууну өзүм жыгып кеткенге туура келет, андай учурда камыш баскан каналдарга түшкөндөн коркот элем, жыландар бар бул жакта, эми каналдын ачкычы болсо сууну өзүм деле буруп кете берсем болот экен“.
Гайыпов Бектур, «Ак-Чий» АВП кеңешинин төрагасынын орун басары:
“Айыл чарбада ирригация тармагында чоң көйгөйлөр бар, Coca-Cola, РЭЦЦага окшогон эл аралык уюмдардын ички каналдарды оңдоого көңүл буруп жаткандары дыйкандар үчүн абдан маанилүү. Эми болжолу менен 150 гектар жерге суу мурдагыдан батыраак, жоготуу жок жетип калат, дыйкандарга да суунун кезеги бат келет. Чынында каналдардын кейиштүү абалынын айынан бир эле суу эмес, түшүмдүүлүк дагы аз болчу. Суу жетпесе, эккен өсүмдүктөр жакшы түшүм бербейт. Мурда дыйкандардын жерин сугаруусу узарып, фермер 3 күндө сугарып бүтө турган жерин 10 күн дегенде араң суугарып бүтүрчү. Ал жерге 60 литр суу жеткириш керек болсо, биз 200 литр суу кое берет элек. Ушул каналда жоготуу чоң болчу, ал эми ылдый жактагы 40 гектар жерге суу такыр эле жетчи эмес. Эгер бул долбоор уланып, каналдар дагы оңдоп түзөөдөн өтсө, биздин дыйкандар өндүргөн продукцияларын жергиликтүү базарда сатканга жарап калат“.
РЭЦЦАнын Кыргызстандагы директору Кубан Матраимовдун билдиришинче долбоор Сугат сууга жана инфраструктурага жетүү аркылуу Борбор Азиядагы аялдардын абалын жакшыртуу жана экономикалык көз карандысыздыкты жогорулатуу максатын көздөйт. “Биз бүгүн, Аламүдүн районуна караштуу “Ак-Чий” АВПсында турабыз, бул биздин пилоттук проект. Бул долбоор үч мамлекетте иштеп жатат, Казакстан, Кыргызстан жана Тажикистан. Кыргызстандан биз Чүйдө жайгашкан 2 АВПны тандап алганбыз, бүгүн каналдардын реаблитациялык иштерине күбө болуп турабыз. Долбоордун алкагында фермерлерге жардам берип, окутуп, реаблитациялык жумуштар жасалууда. Суу такыр жетпеген 30 гектардан ашык жер эми суу менен камсыз болушат. Биздин артыбыздагы каналдан болжолу менен 200 гектарга жакын жер сугарылат, ал эми жолдун ары жагындагы арык аркылуу 30 гектардан ашык жер суу ичет. Болжолу менен 150гө жакын дыйкан мурдагыдан көбүрөөк жана ылдамыраак суу менен камсыз болот“.
Автор: Анархан Алтымышова
